İsviçreli iklim teknolojisi şirketi Climeworks tarafından işletilen ve havadaki karbondioksiti filtrelemeyi amaçlayan, şimdiye kadar inşa edilmiş en büyük endüstriyel tesis olan Mammoth, İzlanda’nın Hellisheiði kentinde faaliyete geçti.
Bu tesis, doğrudan hava yakalama (DAC) adı verilen bir işlemle havadaki karbondioksiti emmesi için inşa edildi. Climeworks, dünya çapında daha fazla tesisin planlandığını da söylüyor. DAC işleminin, atmosferde biriken sera gazı emisyonlarından kurtularak iklim değişikliğiyle mücadele etmenin bir yolu olduğu uzun zamandır düşünülüyor. Ancak sürecin anlamlı bir etki yaratacak kadar ölçeklenebileceğini kanıtlaması gerekiyor.
Mammoth şu ana kadar çalışan en büyük DAC tesisi. Ancak planlanan diğer projelere kıyasla nispeten küçük olduğu biliniyor. Climeworks’ün İzlanda’daki operasyonları dünyaya bu teknolojinin işe yarayabileceğini göstermeyi amaçlıyor. Sonrasında şirket, bu erken başarıyı tekrarlayıp tekrarlayamayacağını daha büyük pazarlarda göstermesi gerekecek.
Climeworks’ün İzlanda’dadaki DAC tesisleri, havayı emen fanlara sahip modüler “toplayıcı konteynerlerden” oluşuyor. Hava, karbondioksiti emen özel bir filtrenin üzerinden geçiyor. Filtre tamamen doyduğunda, karbondioksiti serbest bırakmak için yaklaşık 100 santigrat dereceye (212 derece Fahrenheit) kadar ısıtılıyor. Climeworks, yakalanan CO2’yi İzlanda’nın bazalt kaya oluşumlarında kilitleyerek tekrar atmosfere kaçmasını önlemek için Carbfix şirketiyle işbirliği yapıyor. CO2’yi suyla karıştırıyorlar ve daha sonra bu bulamacı, sonunda katı kaya haline geldiği yerin derinliklerine pompalıyorlar.
Climeworks, 2017 yılında havadan karbondioksit emen ve bunu gazlı içeceklerde ve serada kullanılan bir ürün olarak satan ilk şirket olmuştu. Şirket 2021 yılında İzlanda’da büyük bir adım atarak CO2 yakalamaya ve Microsoft’un da aralarında bulunduğu müşterileri için yeraltında kalıcı olarak tutmaya başlamak üzere Orca DAC tesisini açtı.
Mammoth’tan önce Orca, şimdiye kadar faaliyette olan en büyük DAC tesisiydi. Mammoth, tam olarak faaliyete geçtiğinde Orca’nın yaklaşık 10 katı kadar CO2 yakalayabilecek, yani yılda yaklaşık 36.000 ton karbondioksitten bahsediyoruz. Sadece Microsoft’un 2022 yılında 13 milyon metrik tona yakın karbondioksit saldığı düşünüldüğünde, bu yine de çok büyük bir miktar değil.
Karbondioksitin havadan emilmesi, atmosferden uzaklaştırılması anlamına geliyor. Bu amaçla geliştirilen teknolojiler, fosil yakıtların yıllar içinde saldığı kirliliğin bir kısmını hapsederek iklim değişikliğini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Mammoth’ta çalışmalar halen devam ediyor. Şimdilik tesiste sadece 12 modüler konteyner kuruldu ve Climeworks bu yıl inşaatı tamamlamak için 60 tane daha kurmayı planladığını söylüyor.
